Anlatım bozuklukları kapsamında ele alınan başlıklardan biri de anlam belirsizliğidir. Bu konudaki kaynakların açıklamasına göre anlam belirsizliği bir cümleden farklı anlamların çıkması durumudur. Bu durumlar genellenip alt başlıklar hâlinde açıklanmaktadır.
Birçok kaynak, virgülün kullanılmasının anlam değişikliğine yol açması durumunu bir bozukluk olarak kabul etmektedir.
Öncelikle bu cümlelerde "anlam belirsizliği" bulunmadığını, aynı anda iki farklı anlamın ortaya çıkmadığını belirtelim.
Yaşlı, adamı tanıdı. (Özne "yaşlı"dır. Başka bir özne düşünülemez, anlam tektir.)
Yaşlı adamı tanıdı. (Özne "o"dur. Başka özne düşünülemez, anlam tektir.)
Virgülün anlam değişikliğine neden olmasının anlam belirsizliğine yol açtığını iddia eden, açık kaynaklardan derlediğim aşağıdaki alıntıları inceleyelim:
 |
( www.pdb.hacettepe.edu.tr/hizmeticiegitim/Turkce_Yazim_Kurallari111218.pdf/ ) |
 |
|
(
https://www.edebiyatfakultesi.com/anlam-belirsizligi-anlam-kargasasi
) |
Virgül kullanılmamasının anlam belirsizliğine yol açtığı konusundaki iddialar bunlardan ibaret değil. Sınavlara hazırlık konusunda yazılmış, öğrencilerin en çok rağbet ettiği kitaplarda hatta bazı akademisyenlerin eserlerinde de yukarıdaki örneklere benzer açıklamalara rastlıyoruz.
Şimdi bu kaynaklarda dile getirilen düşüncelerin doğruluğunu irdeleyelim:
“Gazeteci bayanın sözlerini dikkatle dinledi.”
Bu kaynakların iddiasına bakalım: “Gazeteci olan biri mi dinlemiş yoksa gazeteci olan bir bayan mı dinlemiş? Bakın, iki anlam çıkıyor! Öyleyse anlatım bozukluğu var.”
Peki, aslında bir anlatım bozukluğu var mı? Hayır!
Biri gazeteci bayanın sözlerini dikkatle dinlemiştir. Bu cümleden çıkarılabilecek başka bir anlam yoktur. “Ama virgül koyarsak anlam değişiyor.” diye bir itiraz düşünülemez. Çünkü virgül yok. Olmayan virgülü var kabul edip bu cümleden iki farklı anlamın ortaya çıktığından söz etmek mümkün değil. Yani bu cümlede herhangi bir anlatım bozukluğu yok.
“Doktor arkadaşıma bir soru sordu.”
Arkadaşınız doktorsa ve bunu belirtmek istiyorsanız “doktor arkadaşım” diyemeyecek misiniz? Bu kaynaklara göre hayır! Sizin arkadaşınız doktor olamaz. Olsa olsa doktorun soru sorduğu biri olabilir.
Lafı uzatmayalım. Bu cümlede bir bozukluk yoktur. “Arkadaşım” denen kişi doktordur. Başka bir anlam çıkarılamaz. Peki, virgül koyunca!.. Virgül koyduğunuzda anlamın değişmesi bir bozukluğun giderildiği anlamına gelmez. Nasıl ki bir cümleye bir kelime eklediğinizde yeni bir anlam ortaya çıkıyorsa virgül eklediğinizde de yeni bir anlam ortaya çıkabilir.
